تاريخچه مكه و مكانـهاي مختلف كعبه و مسجد الحرام و شـهر مكه
«مكه» ، پيامهاي زيبا براي زائرين امام حسين «بكه» يا «ام القري» محل نزول وحي، محل ولادت رسول گرامي اسلام (ص) و «كعبه» محل تولد علي ابن ابي طالب (ع) ميباشد.
نامگذاري كعبهاز امام صادق (ع) پرسيدند: پيامهاي زيبا براي زائرين امام حسين چرا كعبه را كعبه ناميدند. پيامهاي زيبا براي زائرين امام حسين فرمود: براي اين كه چهارگوش و مربع است، و كعبه چهار گوش است، چون محاذي بيت المعمور هست و بيت المعمور چهارگوش است، چون محاذي عرش هست و عرش چهارگوشـه است، چون كلماتي كه دين اسلام بر آن استوار است، چهار است:
« سبحان الله - الحمد لله - لا اله الا الله - الله اكبر »
مكه حرم خدا حرم رسول خدا و حرم اميرالمومنين (ع) است. پيامهاي زيبا براي زائرين امام حسين يك نماز درون مكه برابر با صد هزار نماز و يك درهم خرج كردن درون راه خدا درون آن سرزمين برابر با صدهزار درهم است.
همانا صد و بيست رحمت خداوند درون اطراف كعبه است. شصت رحمت براي طواف كنندگان، چهل رحمت براي نماز گذاران، و بيست رحمت براي كساني كه فقط بـه كعبه نگاه مي كنند.
كسي كه درون مكه قرآن را ختم كند، نمي ميرد، مگر اينكه رسول خدا را زيارت كند و جايگاهش را درون بهشت ببيند.
اركان كعبه : بـه هريك از چهار گوشـه كعبه، ركن گويند و كعبه بر چهار ركن بنا گرديده، كه عبارتند از:
- ركن اسود
- ركن عراقي
- ركن شامي
- ركن يماني
ركن يماني : قبل از ركن اسود قرار دارد.
امام صادق (ع) فرمودند : خداوند فرشته اي را نزد ركن يماني گمارده، كه كارش آمين گفتن بـه دعاي مومنان هست .
حجر الاسود :
سنگ سياه آسماني هست كه بـه دست رسول گرامي اسلام، قبل از درب كعبه درون ركن اسود نصب گرديده ومحل شروع طواف حجاج ميباشد.
درب كعبه :
در دوران حضرت ابراهيم دو درگاه بدون در، هم سطح زمين، براي كعبه گشوده شد.
در دوران جواني پيامبر كه كعبه بازسازي شد، براي اولين بار درب چوبي توسط قريش، براي كعبه، درون محل فعلي كه بالاتر از زمين قرار دارد نصب گرديد.
آخرين درون كعبه كه از چوب ساج و نقره خالص هست و با طلا و جواهرات مزين شده، درون دوران سعودي تعويض شده است.
ملتزم : فاصله بين ركن حجرالاسود که تا درب كعبه را ملتزم گويند.
امام علي ( ع ) فرمودند : كسي كه درون اين مكان بـه گناه خود اقرار كند و از خداوند طلب آمرزش كند بر خداوند هست كه او را ببخشد.
مستجار : محلي هست پشت درب كعبه، كمي مانده بـه ركن يماني، محل ورود فاطمـه بنت اسد بـه داخل كعبه براي ولادت علي ابن ابي طالب ميباشد.
شاذروان : برآمدگي شيب دار كوتاهي هست كه درون قسمت پايين ديوار كعبه وجود دارد.
حجر اسماعيل:
نيم دايره اي هست كه از ركن عراقي که تا ركن شامي را شامل مي شود. درون اين مكان حضرت هاجر و اسماعيل و نيز حدود هفتاد پيامبر دفن شده اند.
ناودان طلا : درون بالاي حجر اسماعيل و بر روي بام كعبه قرار دارد.
مقام ابراهيم :
سنگي هست به طول و عرض 40 سانتيمتر كه جاي پاي حضرت ابراهيم (ع) روي آن بـه چشم مي خورد و مقابل درب كعبه قرار دارد.
حجاج بعد از طواف واجب، ميبايست درون پشت مقام ابراهيم، دو ركعت نماز طواف بـه جاي آورند.
نماز طواف نسا نيز پشت مقام ابراهيم، خوانده ميشود.
حطيم : مساحت ميان حجرالاسود و زمزم و مقام ابراهيم و قسمتي از حجر اسماعيل را حطيم مي گويند. درون اين مكان حدود يكصد تن از انبيا از جمله حضرت آدم، نوح، صالح، اسحاق، يوسف و شعيب دفن شده اند و نفرين مظلومان بر ظالمان درون اينجا بـه اجابت مي رسد.
چاه زمزم : درون نزديكي مقام ابراهيم و در هجده متري كعبه، درون زيرزمين واقع هست و آب آن توسط پمپ از طريق لوله كشي بـه زائرين مي رسد.
پيش از اين، حجاج مي توانستند، از پله هاي داخل حياط مسجد الحرام، بـه محل چاه زمزم وارد شوند، ولي اكنون اين محل بر روي زايرين بسته شده است.
امام صادق (ع) فرمود: آب زمزم داروي درد كسي هست كه آن را بـه قصد درمان بنوشد.
صفا و مروه : كوه صفا مكاني هست كه حجاج، بعد از طواف و نماز طواف، جهت ادامـه اعمال، بـه آنجا ميروند و هفت مرتبه سعي بين صفا و مروه بـه جا مي آورند و در دور آخر، درون كوه مروه تقصير ميكنند. توضيح اينكه، فقط درون عمره مفرده و عمره تمتع، تقصير درون اين محل انجام ميگردد و تقصير درون حج تمتع فقط درون سرزمين منا انجام ميشود.
فاصله بين دو كوه صفا و مروه 380 متر هست و محل سعي زائران است. كوه ابوقبيس متصل بـه آن بوده . كوه صفا مكاني هست كه پيامبر رسالت خويش را با جمله قولوا لا اله الا الله تفلحوا از فراز آن كوه بـه جهانيان اعلام كرد .
شعب ابي طالب : دره اي هست كه قبيله بني هاشم درون آن مستقر بودند و محل محاصره اقتصادي پيامبر گرامي اسلام و مسلمانان بوده است. محل فعلي آن درون محدوده توسعه يافته مقابل صفا و مروه است.
مكتبه المكه المكرمـه : محل ولادت و سكونت پيامبر گرامي اسلام بوده. قبلا نيز داخل شعب ابي طالب بوده و اكنون كتابخانـه مكه مكرمـه است.
قبرستان ابوطالب يا حجون : درون كنار پل حجون واقع شده. محل دفن عبدالمطلب جد پيامبر، ابوطالب عموي پيامبر و پدر اميرمومنان علي (ع)، حضرت خديجه همسر گرامي پيامبر اسلام، قاسم فرزند رسول خدا، و بنا بـه قولي آمنـه بنت وهب مادر پيامبر، و بنا بـه قولي ديگر وي درون نزديكي جحفه درون منطقه اي بـه نام ابواء دفن شده است.
مسجد جن يا مسجد الحرس : اين مسجد با فاصله كمي از پل حجون درون خيابان اصلي واقع شده.
خداوند آيات سوره جن را درون اين مكان بر پيامبر گرامي اسلام نازل فرمودند.
مسجد تنعيم يا مسجد عمره : بـه فاصله 6 كيلومتري که تا مسجدالحرام قرار دارد و يكي از ميقاتها است.
افرادي كه درون داخل مكه قصد دارند عمره مفرده بـه جا آورند بـه اين مسجد رفته و محرم مي شوند.
جبل النور و غارحرا :
جبل النور درون شرق مكه واقع هست و غار حرا درون بالاي آن قرار دارد. پيامبر گرامي اسلام، چهل شبانـه روز درون داخل اين غار بـه عبادت مشغول بودند و بعد از اين مدت، جبرئيل امين درون 27 ماه رجب بر پيامبر نازل و ايشان بـه فرمان خدا بـه پيامبري مبعوث گرديدند.
جبل ثور و غار ثور : اين كوه درشرق مكه واقع هست و درون سال 13 بعثت زماني كه سران قريش نقشـه قتل پيامبر را كشيدند، خداوند حضرت را آگاه ساخت و در شب موعود ( ليلة المبيت ) حضرت علي (ع) درون بستر ايشان خوابيدند و ايشان همراه ابوبكر درون اين غار مخفي و پس از سه شبانـه روز بـه مدينـه هجرت نمودند.
عرفات : يعني شناختن و آگاهي يافتن. فاصله عرفات که تا مكه كمتر از 20 كيلومتر است. درون اين سرزمين حجاج از ظهر روز عرفه که تا مغرب وقوف مي كنند. وقوف درون عرفات از اركان حج مي باشد.
جبل الرحمـه : كوه رحمت درون عرفات واقع شده و همان كوهي هست كه حضرت امام حسين (ع) درون روز عرفه درون بالاي آن كوه رفته زيارت عرفه را خواندند، و حج خود را تبديل بـه عمره نموده و به فرمان خدا بـه طرف كربلا رفتند.
مسجد نمره : اين مسجد درون عرفات و وادي نمره قرار دارد. محل توقف پيامبر اسلام و حضرت ابراهيم درون روز عرفه است.
مشعر الحرام يا مزدلفه :
مشعر يعني مكان شعور و درك و فهم و مزدلفه يعني محل پيش رفتن بـه سوي منا و مكه. مسجد مزدلفه درون اين محدوده واقع است. حجاج شب دهم که تا طلوع آفتاب درون اين مكان وقوف مي كنند و سنگ ريزه جهت رمي جمرات جمع آوري مي نمايند.
وادي محسر : ميان مشعر و منا قطعه زميني هست كه عرض آن نزديك يكصد متر هست و وادي محسر نام دارد. حاجيان كه درون مشعر وقوف مي كنند، قبل از طلوع آفتاب نبايد وارد وادي محسر شوند.
منا : منا ميان مزدلفه و مكه هست و حجاج درون روز عيد قربان درون اين سرزمين جمره عقبه را رمي، سپس قرباني كرده و پس از تقصير از احرام خارج مي شوند و تا ظهر شرعي روز دوازدهم درون منا مي مانند و ضمن وقوف درون دو روز پي درون پي، هر سه جمره را رمي مي نمايند.
وقتي حضرت آدم بـه منا آمد از وي پرسيدند چه تمنا و آرزويي داري؟ آدم تمناي آمرزش كرد. از اين جهت اين سرزمين بـه منا معروف شد.
مسجد خيف : اين مسجد درون سرزمين منا و نزديك جمره اولي واقع هست و حدود 25 هزار متر مربع مساحت دارد و حدود 30 هزار نمازگزار را درون خود جاي مي دهد.
امام صادق (ع) فرمودند 700 پيامبر درون مسجد خيف نماز خواندند و بنا بـه روايتي 70 پيامبر از جمله حضرت آدم درون اين مسجد دفن شده اند.
جمرات : جمرات اولي، وسطي، و عقبه درون منا قرار دارند و محلهايي هستند كه شيطان بر حضرت آدم و ابراهيم و اسماعيل ظاهر شد. هر سه بار هفت سنگ بـه سوي اوپرتاب كردند و شيطان از فريب آن حضرت مايوس شد. حجاج، درون سه روز متوالي، جمرات را رمي مي نمايند.
توضيح اينكه، درون سال 1383، وسعت هر سه جمره حدود 28 برابر بزرگتر شده و حجاج براي رمي جمرات مشكلي نخواهند داشت.
قربانگاه (مسلخ) :
در اين مكان حجاج درون روز عيد قربان بعد از رمي جمره عقبه، قرباني يا ذبح نموده و پس از آن تقصير كرده و از احرام خارج ميشوند.
محل بيعت مردم با امام مـهدي (عليه السلام) درون آغاز ظهور و كشته شدن نفس زكيه
«ركن» درون لغت بـه معناي جانب و ناحية قوي يك چيز هست و «مقام» بـه جايگاهي كه قدم درون آن قرار مي‌گيرد يا جايگاهي كه شخص درون آنجا ميايستد، گفته ميشود. هر يك از چهار زاويه كعبه را يك «ركن» مينامند.هرگاه واژة ركن بدون پسوند بـه كار رود، مقصود آن ركني هست كه حجرالاسود درون آن هست و مقصود از مقام نيز درون اينجا مقام ابراهيم (عليه السلام) است.
يكي از نقاط مقدس مسجدالحرام مقام ابراهيم (عليه السلام) است. اين مقام، يكي از شعائر الهي است. و آنجا را بدين دليل مقام ابراهيم گويند كه آن حضرت، وقتي ديوارهاي كعبه را بالا ميبرد، سنگي اختيار كرده بر روي آن ميايستاد، که تا به راحتي ديوار را بالا ببرد. همچنين درون روايات آمده است: حضرت ابراهيم (عليه السلام)، روي اين سنگ ايستاده و مردم را بـه حج فرا ميخواند. گفته شده است: درون اين هنگام، جاي پاي حضرت درون سنگ فرو رفت كه هم اكنون اين اثر بـه چشم ميخورد.
اما آنچه درون بحث مـهدويّت مورد نظر بوده و از آن بـه بزرگي ياد شده، بين ركن و مقام است. شكي نيست كه اين مكان، داراي ارزشي بسيار والا نزد خداوند سبحان است. ابوحمزه ثمالي ميگويد: امام سجّاد (عليه السلام)به ما فرمود: «آيا ميدانيد كدامين قسمت از زمين برترين مكان است»؛ عرض كرديم: خداوند سبحان و پيامبر و فرزند پيامبر بهتر ميداند. سپس فرمود: «بهترين مكانها بين ركن و مقام است.»
در روايات مـهدويّت، وقتي سخن از بين ركن و مقام بـه ميان ميآيد، مربوط بـه يكي از موارد ذيل است:
1. محــل بيعــت بــا حضــرت مـهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) پيــامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) فرمود:مـهدي امتم ميان ايشان [ا] محمدي هست كه زمين را از عدل و داد آكنده سازد؛ همچنان كه از ظلم و جور پر شده باشد. بـه خدا سوگند! من كساني را كه ميان ركن و مقام با او بيعت ميكنند، ميشناسم و اسامي پدران و قبايلشان را نيز مي‌دانم.»
در برخي آثار اهل سنّت نيز بين ركن و مقام جايگاه بيعت حضــرت مـهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) بــا يــارانش گــفته شده است.
2. محل كشته شدن نفس زكيّه و رخداد يكي از نشانـههاي حتمي ظهور. امام باقر (عليه السلام) بعد از بيان پارهاي از نشانـههاي ظهور، درون ادامـه فرمود:
و جواني از آل محمد كــه نامش محمد بن حسن ـ يــا نفس زكيّه ـ است، بين ركــن و مقــام كشته شود….
[دانستنيهاي حج - 14maasoum.blogfa.com پيامهاي زيبا براي زائرين امام حسين]